شکستن چشم

یا ربّ

حضرت صادق (ع) فرمود: استفاده و غنیمت نمی‏برد کسی به مانند آنچه از چشم پوشیدن استفاده می‏کند، زیرا که چشم از محرمات پوشیده نمی‏شود مگر آنکه جلوه عظمت و جلال پروردگار متعال در قلب مشاهده شود. از حضرت امیر المؤمنین (ع) پرسیدند: به چه وسیله استمداد می‏شود برای موفق شدن به‏ پوشیدن چشم؟ فرمود: به وسیله خضوع و اطمینان پیدا کردن در تحت سلطنت و حکومت کسی که آگاه است بر باطن تو. [۱]

 

این حدیث برای کنترل چشم است در برابر نبایدهای نگاه که چه کنیم به حرام نگاه نکنیم.
هدف غض بصر است، یعنی شکستن نگاه! نه غنض بصر یعنی بستن چشم.
باید چشم را بخاطر خدا شکست، ما اگر چشمهای خود را از حرام بشکنیم خدا عجائب را به ما نشان میدهد.

قال النّبی صلّی اللَّه علیه و آله‏: غضّوا أبصارکم تروا العجائب؛ بپوشید چشمهای خود را از محرّمات، تا ببینید عجایب. [۲]
چرا که به قدر بستن چشم ظاهر از محرّمات، می‏گشاید چشمه نور و معرفت در دل، و نور دیده و باطن زیاد می‏شود، و علوم حقّه و معارف یقینیه در نفس، حاصل می‏شود.
خدا هم امر به غض بصر میکند:
قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ‏؛ خداوند عالم به حبیب خود می‏فرماید که: بگو به مؤمنین که بپوشید چشمهای خود را، و حفظ کنید. فرجهای خود را از حرام [۳]
و قال عیسی بن مریم علیه السّلام للحواریین: ایاکم و النّظر إلی المحذورات، فانّها بذر الشّهوه و نبات القسوه؛ بپرهیزید از نظر کردن به زنان نامحرم، که زنان، تخم شهوت هستند و مورث قساوت و منتج کدورت دل هستند. [۴]

یه تعبیر تاثیر گذاری در مورد نگاه حرام نداشتن، حضرت یحیی داردند که ایشان میفرماید:
 قال یحیی بن زکریا علیهما السّلام: الموت احبّ إلی من نظره بغیر واجب‏؛ مردن دوست‏تر است به نزد من از نگاه کردنی‏ که واجب نباشد! [۵]
واجب نباشد یعنی: مباح نباشد و واجب در برابر حرمت است، و ممکن است که مراد، واجب حقیقی باشد، یعنی: تا دیدن چیزی بر من واجب نشود، نگاه به او نمی‏کنم، به واسطه خوف افتادن نظر به حرام.

قرآن هم به زنان وهم به مردان امر به غض بصر میکند:
سوره مبارکه نور در دو آیه به حکم این مسئله پرداخته است. در آیه‌ نخست، خطاب به مؤمنان و در آیه دوم خطاب به زنان می‎فرماید:
قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکی لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما یصْنَعُونَ وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها ...؛[۱] به مؤمنان بگو چشم‎های خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گیرند و دامان خود را حفظ کنند، این برای آن‎ها پاکیزه‎تر است از آن چه انجام می‎دهید و به زنان با ایمان بگو چشم‎های خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز در آن مقداری که ظاهر است آشکار نکنند. [۶]
در شأن نزول آیه، کلینی به سند خود از امام محمد باقر علیه السلام روایت کرده که جوانی از انصار در یکی از کوچه‎های مدینه، با یک زن رو به رو شده و این هنگامی بود که پوشش زنان تا پشت گوششان بود؛ بدین معنا که مقنعه خود را طوری می‎بستند که اضافه بر گردن، دو گوش آن‎ها نیز پیدا بود. آن جوان پیوسته به او نگاه می‎کرد تا بر او گذشت و داخل کوچه دیگری رفت. ولی او همچنان از پشت سر به او نگاه می‎کرد و به راه خود ادامه می‎داد. ناگاه صورتش به استخوان یا شیشه‎ای که از دیوار بیرون آمده بود، خورد و صورتش را زخمی و خون آلود نمود.
جوان به خود آمد و دید خون بر سینه و پیراهنش سرازیر است. با خود گفت: سوگند به خدا که نزد رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ خواهم رفت و از ماجرا آگاهش خواهم ساخت.
پس نزد رسول خدا رفت. همین که پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ او را دید، پرسید: چرا چنین شده است؟
در همان حال جبرئیل بر پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ فرود آمد و این آیه را بر آن حضرت قرائت کرد... [۷]

پی نوشتها:

[۱] مصباح الشریعه ص ۹
[۲] همان
[۳] سوره نور آیه ۳۰
[۴] مصباح الشریعه ص ۱۰
[۵] همان
[۶] سوره نور، آیه ۳۰ و ۳۱
[۷] کافی، ج ۵، ص ۵۲۱

خلاصه ای از بیانات استاد جمالی فرد