چه کسی وصی رسول خدا است؟

الف: علی بن ابیطالب وصی رسول الله
 الکامل – عبد الله بن عدی – ج 4 – ص 14
فحدثنا محمد بن منیر ثنا علی بن سهل ثنا محمد بن حمید ثنا سلمة حدثنی محمد بن إسحاق عن شریک بن عبد الله عن أبی ربیعة الإیادی عن ابن بریدة عن أبیه ان رسول الله صلى الله علیه وسلم قال : [ لکل نبی وصی ووارث وان علیا وصیی ووارثی
خلاصه ترجمه: ............ پیامبر اکرم فرمودند: برای هر پیامبر  جانشینی است و همانا علی بن ابیطالب جانشین و وارث من است.

تاریخ مدینة دمشق - ابن عساکر - ج 42 - ص 392
محمد بن حمید نا علی بن مجاهد عن محمد بن إسحاق عن شریک بن عبد الله النخعی عن أبی ربیعة الأیادی عن ابن بریدة عن أبیه أن النبی ( صلى الله علیه وسلم ) قال إن لکل نبی وصیا ووارثا وإن علیا وصیی ووارثی
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الموضوعات - ابن الجوزی - ج 1 - ص 376
 حدثنا محمد بن إسحاق عن شریک بن عبد الله عن أبی ربیعة الأیادی عن ابن بریدة عن أبیه قال قال النبی صلى الله علیه وسلم : " لکل نبی وصى ، وإن علیا وصیی ووارثی
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی (ع) - ابن الدمشقی - ج 1 - ص 107
عن بریدة [ الأسلمی ] قال : قال رسول الله صلى الله علیه وسلم : لکل نبی وصی ووارث وإن علیا وصیی ووارثی
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ینابیع المودة لذوی القربى – القندوزی – ج 1 – ص 235
قال النبی صلى الله علیه وآله وسلم : لکل نبی وصى ووارث ، وإن علیا وصیی ووارثی
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الکامل|عبد الله بن عدی|4|365|مهمترین مصادر رجال سنى|قراءة وتدقیق : یحیى مختار غزاوی|الثالثة|محرم 1409 – 1988 م||دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||الطبعة الأولى تحقیق : الدکتور سهیل زکار 1404 – 1984 م / الثانیة 1405 – 1985 م / الثالثة منقحة وبها تعلیقات وزیادات کثیرة – قرأها ودققها على المخطوطات یحیى مختار الغزاوی – محرم 1409 – 1988 م
تاریخ مدینة دمشق|ابن عساکر|42|571|مهمترین مصادر رجال سنى|علی شیری||1415|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||
الموضوعات|ابن الجوزی|1|597|مهمترین مصادر رجال سنى|ضبط وتقدیم وتحقیق : عبد الرحمن محمد عثمان|الأولى|1386 – 1966 م||المکتبة السلفیة – المدینة المنورة||
جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی (ع)|ابن الدمشقی|1|871|مصادر سیره پیامبر وائمه|الشیخ محمد باقر المحمودی|الأولى|1415|دانش|مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة – قم – ایران||
ینابیع المودة لذوی القربى|القندوزی|1|1294|مصادر سیره پیامبر وائمه|سید علی جمال أشرف الحسینی|الأولى|1416|أسوه|دار الأسوة للطباعة والنشر||
ب: وصی رسول دینش را زنده می کند
 شواهد التنزیل – الحاکم الحسکانی – ج 1 – ص 99
عن مطر ، عن أنس قال : قلنا لسلمان : سل النبی من وصیه ؟ فقال له سلمان : یا رسول الله من وصیک ، قال : یا سلمان من کان وصی موسى ، فقال : یوشع بن نون . قال : فإن وصیی ووارثی یقضی دینی وینجز موعودی علی بن أبی طالب .
خلاصه ترجمه:… به سلمان گفتیم سوال کن از رسول که چه کسی وصی اوست. سلمان هم این سوال را از رسول الله پرسید: پیامبر فرمود. وصی موسی چه کسی بود؟ سلمان جواب داد: یوشع بن نون. پیامبر فرمودند: همانا جانشین و وارث من و کسی که دین مرا زنده می کند علی بن ابیطالب است.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
نهج الإیمان – ابن جبر – ص 197 – 198
 أنس بن مالک قال : ‹ صفحه 198 › قلنا لسلمان : سل النبی من وصیه . فقال له سلمان : یا رسول الله من وصیک ؟ فقال : یا سلمان من کان وصی موسى ؟ قال : یوشع بن نون . قال : قال وصیی ووارثی یقضی دینی وینجز موعدی علی بن أبی طالب
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی (ع) – ابن الدمشقی – ج 1 – ص 107
عن أنس قال : قلت لسلمان الفارسی : سل النبی صلى الله علیه وسلم من وصیه ؟ فقال سلمان : یا رسول الله من وصیک ؟ قبال : یا سلمان من کان وصی موسى ؟ قال : یوشع بن نون . فیقال : إن وصیی ووارثی یقضی دینی وینجز موعدی علی بن أبی طالب . خرجه الإمام أحمد فی المناقب
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ینابیع المودة لذوی القربى – القندوزی – ج 1 – ص 235
وصیی ووارثی یقضى دینی وینجز موعدی علی بن أبی طالب .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
شواهد التنزیل|الحاکم الحسکانی|1|ق 5|مصادر تفسیر سنى|الشیخ محمد باقر المحمودی|الأولى|1411 – 1990 م||مؤسسة الطبع والنشر التابعة لوزارة الثقافة والإرشاد الإسلامی- مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة||
نهج الإیمان|ابن جبر||ق 7|مصادر سیره پیامبر وائمه|السید أحمد الحسینی|الأولى|1418|ستارة – قم|مجتمع إمام هادی (ع) – مشهد||
جواهر المطالب فی مناقب الإمام علی (ع)|ابن الدمشقی|1|871|مصادر سیره پیامبر وائمه|الشیخ محمد باقر المحمودی|الأولى|1415|دانش|مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة – قم – ایران||
ینابیع المودة لذوی القربى|القندوزی|1|1294|مصادر سیره پیامبر وائمه|سید علی جمال أشرف الحسینی|الأولى|1416|أسوه|دار الأسوة للطباعة والنشر||
حال چند سوال از برادران اهل سنت
الف: نظرتون در مورد حدیث (غدیر) چیه؟ چند تا از سندهای این حدیث رو بنویسید:
مسند احمد – الإمام احمد بن حنبل – ج 1 – ص 84
 من کنت مولاه فعلی مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سنن ابن ماجة – محمد بن یزید القزوینی – ج 1 – ص 45
 من کنت مولاه فعلى مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
سنن الترمذی – الترمذی – ج 5 – ص 297
 من کنت مولاه فعلى مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
فضائل الصحابة – النسائی – ص 14
قال من کنت مولاه فعلی مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
المستدرک – الحاکم النیسابوری – ج 3 – ص 109
فقال من کنت مولاه فهذا ولیه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
مجمع الزوائد – الهیثمی – ج 7 – ص 17
قال من کنت مولاه فعلی مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
مجمع الزوائد – الهیثمی – ج 9 – ص 104
 قالا خطب رسول الله صلى الله علیه وسلم یوم غدیر خم فقال من کنت مولاه فعلى مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
فتح الباری – ابن حجر – ج 7 – ص 61
اما حدیث من کنت مولاه فعلی مولاه فقد أخرجه الترمذی والنسائی وهو کثیر الطرق جدا
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
عمدة القاری – العینی – ج 18 – ص 206
قال : من کنت مولاه فعلی مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تحفة الأحوذی – المبارکفوری – ج 10 – ص 147
رسول الله قال من کنت مولاه فعلی مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
المصنف – عبد الرزاق الصنعانی – ج 11 – ص 225
فقال النبی صلى الله علیه وسلم : من کنت مولاه فإن علیا مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
المعیار والموازنة – أبو جعفر الإسکافی – ص 210 – 211
 فبلغ ذلک النبی علیه السلام فقال : " من کنت مولاه ‹ صفحه 211 › فعلی مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
المصنف – ابن أبی شیبة الکوفی – ج 7 – ص 495
فأخذ بید علی فقال : " من کنت مولاه فعلی مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تأویل مختلف الحدیث – ابن قتیبة – ص 44
قول رسول الله صلى الله علیه وسلم من کنت مولاه فعلی مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
الآحاد والمثانی – الضحاک – ج 4 – ص 325
رسول الله قال : من کنت مولاه فعلی مولاه .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
کتاب السنة – عمرو بن أبی عاصم – ص 552
 من کنت مولاه فعلی مولاه
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
مسند احمد|الإمام احمد بن حنبل|1|241|مصادر حدیث سنى – فقه|||||دار صادر – بیروت – لبنان||
سنن ابن ماجة|محمد بن یزید القزوینی|1|273|مصادر حدیث سنى – فقه|تحقیق وترقیم وتعلیق: محمد فؤاد عبد الباقی||||دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع||
سنن الترمذی|الترمذی|5|279|مصادر حدیث سنى – فقه|تحقیق وتصحیح : عبد الرحمن محمد عثمان|الثانیة|1403 – 1983 م||دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||سنن الترمذی وهو جامع الصحیح
فضائل الصحابة|النسائی||303|مصادر حدیث سنى – فقه|||||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||
المستدرک|الحاکم النیسابوری|3|405|مصادر حدیث سنى – فقه|إشراف : یوسف عبد الرحمن المرعشلی||||||طبعة مزیدة بفهرس الأحادیث الشریفة
مجمع الزوائد|الهیثمی|7|807|مصادر حدیث سنى – فقه|||1408 – 1988 م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||طبع بإذن خاص من ورثة حسام الدین القدسی مؤسس مکتبة القدسی بالقاهرة
مجمع الزوائد|الهیثمی|9|807|مصادر حدیث سنى – فقه|||1408 – 1988 م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||طبع بإذن خاص من ورثة حسام الدین القدسی مؤسس مکتبة القدسی بالقاهرة
فتح الباری|ابن حجر|7|852|مصادر حدیث سنى – فقه||الثانیة||دار المعرفة للطباعة والنشر بیروت – لبنان|دار المعرفة للطباعة والنشر بیروت – لبنان||
عمدة القاری|العینی|18|855|مصادر حدیث سنى – فقه||||بیروت – دار إحیاء التراث العربی|دار إحیاء التراث العربی||
تحفة الأحوذی|المبارکفوری|10|1282|مصادر حدیث سنى – فقه||الأولى|1410 – 1990 م||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||
المصنف|عبد الرزاق الصنعانی|11|211|مصادر حدیث سنى – عام|تحقیق وتخریج وتعلیق : حبیب الرحمن الأعظمی||||منشورات المجلس العلمی||
المعیار والموازنة|أبو جعفر الإسکافی||220|مصادر حدیث سنى – عام|الشیخ محمد باقر المحمودی|الأولى|1402 – 1981 م||||
المصنف|ابن أبی شیبة الکوفی|7|235|مصادر حدیث سنى – عام|تحقیق وتعلیق : سعید اللحام|الأولى|جماد الآخرة 1409 – 1989 م||دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||طبعة مستکملة النص ومنقحة ومشکولة ومرقمة الأحادیث ومفهرسة / راجعه وصححه وأشرف على إخراجه : مکتب الدراسات والبحوث فی دار الفکر
تأویل مختلف الحدیث|ابن قتیبة||276|مصادر حدیث سنى – عام|||||دار الکتب العلمیة – بیروت – لبنان||قوبلت على ثلاث نسخ مخطوطة : 1- الأولى دمشقیة بخط العلامة جمال الدین القاسمی 2- الثانیة بغدادیة قرأها وصححها العلامة فخر العراق محمود الشکری الألوسی 3- الثالثة مصریة فی المکتبة الخدیویة بخط السید الفاضل محمد خلوصی حافظ الکتب بمکتبة راغب باشا
الآحاد والمثانی|الضحاک|4|287|مصادر حدیث سنى – عام|باسم فیصل أحمد الجوابرة|الأولى|1411 – 1991 م||دار الدرایة للطباعة والنشر والتوزیع||
کتاب السنة|عمرو بن أبی عاصم||287|مصادر حدیث سنى – عام|بقلم : محمد ناصر الدین الألبانی|الثالثة|1413 – 1993 م||المکتب الإسلامی – بیروت – لبنان||
البته اینها فقط چند سند بود. اگر دوست داشته باشید سندهای بیشتری برایتان ذکر خواهیم کرد.
حال شما بگویید با ضمیمه این دو حدیث نمی توان گفت حق علی بن ابیطالب غصب شده:
حدیث وصی + حدیث غدیر = ؟
البته دوستان اهل سنت در این مقوله زحمت کشیده اند و چندین توجیه بیان کرده اند که با هم بررسی می کنیم:
الف: منظور از (مولا) به معنای دوستی بوده است:
خب چند سوال؟
1-      چرا رسول خدا باید حدود 120 هزار نفر را در گرمای شدید نگه دارد؟ تنها به خاطر اینکه بگوید علی بن ابیطالب را دوست دارد؟ این مطلب را تمامی مسلمین میدانسته اند. زیرا قبل از روایات زیادی در مورد علی بن ابیطالب فرموده بود:
-          حدیث منزلت ( انت منی بمنزله هارون من موسی…..)
-          ازدواج دختر عزیزش فاطمه ( سیده النساء العالمین) با علی بن ابیطالب
-          داستان لیله المبیت
-          داستان عشیره القریبن
-          روز خیبر (یحب الله و رسوله و حیبه الله و رسوله)
-          روز خندق (برز الایمان کله الی الشرک کله)
و صدها روایت دیگر
آیا منطقی است که بگوییم تنها و تنها برای دوستی چنین گفته است؟
اگر اینگونه که شما می گویید باشد چرا خلیفه ثانی جناب عمر بن خطاب چنین گفته است:
شواهد التنزیل – الحاکم الحسکانی – ج 1 – ص 200
 فقال له عمر بن الخطاب : بخ بخ لک یا ابن أبی طالب .
ترجمه: پس عمر بن خطاب به علی بن ابیطالب چنین گفت: تبریک بر تو ای علی بن ابیطالب
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تاریخ مدینة دمشق – ابن عساکر – ج 42 – ص 233
فقال عمر بن الخطاب بخ بخ لک یا ابن أبی طالب أصبحت مولای ومولى کل مسلم فأنزل الله عز وجل " الیوم أکملت لکم دینکم
ترجمه: پس عمر گفت: تبریک بر تو ای علی همانا تو مولای من و مولای تمام مسلمین هستی. و همانا خداوند نازل کرد در این وقت آیه (الیوم اکمیت لکم دینکم)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
البدایة والنهایة – ابن کثیر – ج 7 – ص 386
 فقال عمر بن الخطاب بخ بخ لک یا ابن أبی طالب أصبحت مولای ومولى کل مسلم فأنزل الله عز وجل * ( الیوم أکملت لکم دینکم )
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
شواهد التنزیل|الحاکم الحسکانی|1|ق 5|مصادر تفسیر سنى|الشیخ محمد باقر المحمودی|الأولى|1411 – 1990 م||مؤسسة الطبع والنشر التابعة لوزارة الثقافة والإرشاد الإسلامی- مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة||
تاریخ مدینة دمشق|ابن عساکر|42|571|مهمترین مصادر رجال سنى|علی شیری||1415|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان|دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع – بیروت – لبنان||البدایة والنهایة|ابن کثیر|7|774|مصادر تاریخ|تحقیق وتدقیق وتعلیق : علی شیری|الأولى|1408 – 1988 م||دار إحیاء التراث العربی – بیروت – لبنان||
چند مطلب در مورد این روایت:
-          اهل سنت می گویند جناب عمر بن خطاب یکی از صحابه عظیم الشان رسول خدا بوده است. آیا قبلا روایاتی را که رسول در شان علی فرموده است را شنیده یا نه؟ چرا ان موقع چنین نگفته است؟
-          به راستی آیا بیان کردن همگانی محبت رسول خدا به علی بن ابیطالب اینقدر دور از ذهن بوده است که بعد از اینکه رسول این دوستی را برای مردم در کنار برکه (خم)فرمود. دین اسلام کامل شد؟ اگر منظور از (مولا) همان دوستی باشد که خیلی زودتر از ان باید دین کامل می شد.
ب: گروهی دیگر از دوستان اهل سنت که خیلی قصد توجیه دارند. می گویند: (منظور از علی بن ابیطالب..حتما علی بن ابیطالب پدر حسنین نیست. زیرا علی بن ابیطالب دیگری هم در بین مردم بودند. از قبیل علی بن ابیطالب قیروانی)
خب یه سوال؟
بر فرض اینکه ما قبول کنیم. جانشین رسول خدا علی بن ابیطالب پدر حسنین نیست بلکه یک علی بن ابیطالب هست. خب یک سوال؟
چرا به فرمایش رسول خدا عمل نکردید؟
نکنه اسم جناب ابوبکر هم علی بن ابیطالب بوده است؟
ج: اقرار علمای اهل سنت
امام ابو حامد غزالی (505 هـ)
وی همان‌گونه که در شرح حال و شناخت شخصیت او می‌آید یکی از اعاظم و أکابر علمای اهل سنّت است که این گونه می‌گوید:‌
لکن أسفرت الحجة وجهها وأجمع الجماهیر على متن الحدیث من خطبته فی یوم غدیر خم باتفاق الجمیع وهو یقول: من کنت مولاه فعلی مولاه. فقال عمر: بخ بخ یا أبا الحسن لقد أصبحت مولای ومولى کل مؤمن ومؤمنة. فهذا تسلیم ورضى وتحکیم. ثم بعد هذا غلب الهوى لحب الریاسة وحمل عمود الخلافة وعقود البنود وخفقان الهوى فی قعقعة الرایات واشتباک ازدحام الخیول وفتح الأمصار سقاهم کأس الهوى، فعادوا إلى الخلاف الأول فنبذوه وراء ظهورهم، واشتروا به ثمنا قلیلا.
لکن حجت روی خود را آشکار نمود و جمعیت مردم برای شنیدن متن خطبه حدیثی که در روز غدیر خم که مورد اتفاق همه می‌باشد جمع گردیدند. [در آن خطبه] پیامبر می‌فرماید: «هرکس من مولای اویم علی مولای اوست». همین جا بود که عمر به علی گفت: یا ابا الحسن! تبریک، تبریک! از این به بعد تو مولای من و مولای هر زن و مرد مؤمنی گردیدی.
این سخن عمر در حقیقت تسلیم در برابر امر و رضایت و تحکیم آن بود. امّا بعد از آن بود که هوی و هوس برای حبّ ریاست بر او غلبه کرد و او عمود خلافت را به دوش گرفت. و قرار‌ها و پیمان‌ها در خفقان هوی و هوس و زد و خورد نیزه‌ها و ازدحام اسب‌ها و سپاهیان و لشکر کشی برای فتح کشور‌ها فراموش شد و آنها از شراب هوی و هوس سیراب گردیدند.
و به همین خاطر بود که مردم به همان اختلافات روز اوّل بازگشتند و عهد و پیمان خود را پشت سر افکنده و آن را به قیمتی اندک فروختند.
مجموعة رسائل الإمام الغزالی، کتاب سر العالمین ص483 ، طبعة مصححة منقحة، إبراهیم أمین محمد، المکتبة التوفیقیة.
سبط بن جوزی ضمن تأیید انتساب کتاب سرالعالمین به غزالی عین کلام او را آورده و سخن او را بدون هیچ‌گونه ردّی نقل کرده است:
وذکر أبو حامد الغزالی فی کتاب سر العالمین وکشف ما فی الدارین ألفاظا تشبه هذا. فقال قال رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم لعلی یوم غدیر خم: من کنت مولاه فعلی مولاه. فقال عمر بن الخطاب: بخ بخ یا أبا الحسن أصبحت مولای ومولى کل مؤمن ومؤمنة. قال: وهذا تسلیم ورضى وتحکیم، ثم بعد هذا غلب الهوى حبا للریاسة وعقد البنود وخفقان الرایات وازدحام الخیول فی فتح الأمصار وأمر الخلافة ونهیها، فحملهم على الخلاف فنبذوه وراء ظهورهم واشتروا به ثمنا قلیلا فبئس ما یشترون.
أبو حامد غزالی در کتاب سر العالمین وکشف ما فی الدارین ألفاظی شبیه به این مطالب را در کتاب خود آورده است. رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم روز غدیر خم به علی گفت: «من کنت مولاه فعلی مولاه».
این سخن عمر در حقیقت تسلیم در برابر امر و رضایت و تحکیم آن بود. امّا بعد از آن بود که هوی و هوس برای حبّ ریاست بر او غلبه کرد و او عمود خلافت را به دوش گرفت. و قرار‌ها و پیمان‌ها در خفقان هوی و هوس و زد و خورد نیزه‌ها و ازدحام اسب‌ها و سپاهیان و لشکر کشی برای فتح کشور‌ها فراموش شد و آنها از شراب هوی و هوس سیراب گردیدند.
و به همین خاطر بود که مردم به همان اختلافات روز اوّل بازگشت نمودند و عهد و پیمان خود را به پشست سر خود افکندند و آن را به قیمتی اندک فروختند.
تذکره خواص الإمامة، ص 62.
ذهبی در حالی که تحت تأثیر شخصیت غزالی قرار گرفته در مقام توجیه سخنان وی برآمده این چنین می‌گوید:
وما أدری ما عذره فی هذا؟ والظاهر أنه رجع عنه، وتبع الحق، فإن الرجل من بحور العلم، والله أعلم.
نمی‌دانم غزالی برای این سخن خود چه عذری خواهد داشت؟ ولی ظاهراً غزالی از این نظر خود بازگشته و دوباره از حق پیروی کرده است. و به راستی که او از دریا‌های علم است. والله اعلم.
سیر أعلام النبلاء، ذهبی، ج 19، ص 328.
محمد بن طلحة شافعی (652هـ)
محمد بن طلحه شافعی از علمای بزرگ اهل سنّت در قرن هفتم هجری ‌ می‌گوید:
فیکون معنى الحدیث: من کنت أولى به أو ناصره أو وارثه أو عصبته أو حمیمه أو صدیقه فإن علیا منه کذلک، وهذا صریح فی تخصیصه لعلی بهذه المنقبة العلیة وجعله لغیره کنفسه … بما لم یجعله لغیره. ولیعلم: أن هذا الحدیث هو من أسرار قوله تعالى … فإنه أولى بالمؤمنین وناصر المؤمنین وسید المؤمنین. وکل معنى أمکن إثباته مما دل علیه لفظ (المولى) لرسول الله فقد جعله لعلی علیه السلام. وهی مرتبة سامیة ومنزلة شاهقة ودرجة علیة ومکانة رفیعة خصه صلى الله علیه وسلم بها دون غیره، فلهذا صار ذلک الیوم یوم عید وموسم سرور لأولیائه.
معناى حدیث غدیر این است: هر کس که من بر او أولى و سزاوارترم و یا ناصر و وارث و یا پشتیبان و دوست صمیمی او هستم علی هم برای او این چنین است. و این کلام صریح در تخصیص علی به این منقبت بلند بوده و او را برای دیگران مانند خود قرار داده و این خصوصیت را برای دیگری قائل نشده است .
از این رو معلوم می‌شود که این حدیث از أسرار سخن خدای تعالى است … که [مضمون آن] در آیه مباهله نیز آمده. پس به درستی که علی از همه کس بر مؤمنین اولی و سزاوارتر است و ناصر مؤمنین و سید آقای مؤمنین است. و هر معنایى که امکان داشته باشد از لفظ «مولی» برای رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم إثبات کنیم همان را برای علی می‌توان ثابت نمود. و این مرتبه‌ای بلند و والا و منزلتی دست نیافتنی و درجه‌ای عالی و جایگاه رفیع است که پیامبر آن را به علی و نه به دیگری اختصاص داده است.
و از این روست که روز غدیر روز عید و موسم سرور برای دوست‌داران علی [علیه السلام‌] گشته است.
مطالب السئول، ص 45-44
شخصیت محمد بن طلحه شافعی نزد علمای اهل سنّت
هو: أبو سالم محمّد بن طلحة بن محمّد القرشی العدوی الشافعی المتوفّى سنة 652، ووصفه الذهبی بالعلّامة الأوحد، برع فی المذهب واصوله وشارک فی فنون.
أبو سالم محمّد بن طلحه بن محمّد قرشی عدوی شافعی متوفّاى سال 652هـ . که ذهبی وی را به علّامه بی نظیر در مذهب و اصول و دارای فنون و هنر‌های مختلف توصیف کرده است.
سیر أعلام النبلاء، ج 23، ص293.
تاج الدین سُبْکی در باره او می‌گوید:
تفقه وبرع فی المذهب وسمع الحدیث بنیسابور من المؤید الطوسی وزینب الشعریة وحدث بحلب ودمشق. روى عنه الحافظ الدِّمیاطی ومجدُ الدین بن العَدیم. وکان من صدور الناس، وَلی الوزارة بدمشق یومین، وترکها، وخرج عمّا یملکه من ملبوس ومَمْلوک وغیره وتزَهَّد.
فقیه گردید و در مذهب نوآوری کرد و در نیشابور از مؤید طوسی و زینب شعریه حدیث شنید و در حلب و دمشق بزرگ شد. و از او حافظ دمیاطی و مجدُ الدین بن عَدیم روایت نقل نمو‌ده‌اند. و او از بزرگان بود، و دو روز به وزارت دمشق نائل شد و آن را ترک نمود، و تمام ثروت خود از دارایی و غلامان را رها کرد و گوشه عزلت گزید و به زهد و تقوا مشغول گردید
طبقات الشافعیة الکبرى، ج 8، ص63، الطبقه السادسه، فیمن توفی بین الستمائه والسبعمائه.
سبط ابن الجوزی (654هـ)
ابن حجر در «الصواعق المحرقه» و سمهودی در «جواهر العقدین» این مطلب را از کتاب او «تذکره خواص الأمه فی معرفة الأئمه» نقل می‌کنند:
… (العاشر) بمعنى الأولى قال الله تعالى: «فالیوم لا یؤخذ منکم فدیة ولا من الذین کفروا مأواکم النار هی مولاکم» أی: أولى بکم … والمراد من الحدیث: الطاعة المخصوصة فتعین العاشر. ومعناه: من کنت أولى به من نفسه فعلی أولى به. وقد صرح بهذا المعنى الحافظ أبو الفرج یحیى ابن سعید الثقفی الأصبهانی فی کتابه المسمى بمرج البحرین، فإنه روى هذا الحدیث بإسناده إلى مشایخه وقال فیه: فأخذ رسول الله بید علی وقال: من کنت ولیه وأولى به من نفسه فعلی ولیه. فعلم أن جمیع المعانی راجعة إلى الوجه العاشر. ودل علیه أیضا قوله علیه السلام: ألست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟ وهذا نص صریح فی إثبات إمامته وقبول طاعته.
… معنای دهم برای مولی به معنى أولى و سزاوارتر است. خداوند تعالى می‌فرماید: «فالیوم لا یؤخذ منکم فدیة ولا من الذین کفروا مأواکم النار هی مولاکم» در این جا نیز مولی به معنی أولى و سزاوارتر به خود شماست.
پس مراد از حدیث غدیر: اطاعت مخصوصة [از علی علیه السلام‌] است پس [برای حدیث غدیر] معنای دهم متعین گردید. و معنای آن این است: کسی که من برای او سزاوارترم از این به بعد علی بر او سزاوارتر است.
و به همین معنى حافظ أبو الفرج یحیى ابن سعید ثقفی اصبهانی در کتابش «مرج البحرین» تصریح نموده است. وی این روایت را با إسنادش به مشایخ خود روایت کرده و گفته:
رسول الله دست علی راگرفت و فرمود: هر کس من ولی او بر او از خود او سزاوارترم از این به بعد علی بر او سزاوارتر است.
پس دانسته شد که تمام معانی کلمه «مولی»به معنای دهم بازگشت کرد.
و دلیل بر این مطلب نیز سخن خود رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم در ابتدای حدیث غدیر است که فرمود: «ألست أولى بالمؤمنین من أنفسهم؟»
که این سخن نص صریح در إثبات إمامت علی و لزوم قبول اطاعت از او است.
محمد بن یوسف کنجی شافعی (658 هـ)
قال رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم لعلی: «لو کنت مستخلفا أحدا لم یکن أحد أحق منک» … وهذا الحدیث وإن دل على عدم الاستخلاف لکن حدیث غدیر خم دال على التولیة وهی الاستخلاف. وهذا الحدیث أعنی حدیث غدیر خم ناسخ لأنه کان فی آخر عمره صلى الله علیه وسلم.
رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم به علی [علیه السلام‌] فرمود: «اگربخواهم فردی را جانشین خود قرار دهم از تو شایسته‌تر کسی نیست و این حدیث اگر چه بر خلافت دلالت نمی‌کند ولی حدیث غدیر خم دلالت بر ولایت دارد که همان استخلاف (به خلافت برگزیدن) می‌باشد. و این حدیث یعنی حدیث غدیر خم ناسخ هر چیز دیگری است چون این اتّفاق در آخر عمر آن حضرت روی داده است.
کفایة الطالب فی مناقب أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب 166 – 167
سعید الدین فرغانی
… جعله النبی صلى الله علیه وسلم وصیه وقائما مقام نفسه بقوله : من کنت مولاه فعلی مولاه . وذلک کان یوم غدیر خم على ما قاله کرم الله وجهه فی جملة …
… رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلّم [حضرت] علی [علیه السلام‌] را وصی خود و قائم مقام خود قرار داد و فرمود: «من کنت مولاه فعلی مولاه». واین واقعه در روز غدیر خم بود …
شرح تائیة ابن فارض ر . ک . نفحات الأزهار، آیه الله سید علی میلانی، ج 9، ص 203.
تقی الدین مقریزی (840هـ)
مقریزی از شخصی به نام ابن زولاق مطلبی نقل می‌کند و بدون ردّ آن این گونه می‌آورد:
وقال ابن زولاق: وفی یوم ثمانیة عشر من ذی الحجة سنة 362 وهو یوم الغدیر یجتمع خلق من أهل مصر والمغاربة ومن تبعهم للدعاء، لأنه یوم عید، لأن رسول الله صلى الله علیه وسلم عهد إلى أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب فیه واستخلفه …
ابن زولاق گفته است: در روز هجده ذی الحجة سال 362 هـ که این روز غدیر می‌باشد جمعی از مردم أهل مصر و مغاربه و توابع آن برای دعاء دور یکدیگر جمع می‌شوند، چون این روز، روز عید است، به این علّت که رسول الله صلى الله علیه وسلم أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب را در این روز به خلافت برگزید…
المواعظ والاعتبار بذکر الخطط والآثار، ج 2 ، ص 220 .
شهاب الدین دولت آبادی
أن حدیث الغدیر یدل على خلافة أمیر المؤمنین علیه السلام ونیابته عن رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم، وأنه یدل على وجوب إطاعة علی ولزوم اتباعه علیه السلام .
حدیث غدیر بر خلافت و نیابت أمیر المؤمنین علیه السلام از جانب رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم و نیز بر وجوب إطاعت و تبعیت از او دلالت دارد.
من کتابه هدایه السعداء، مخطوط، ر. ک . نفحات الأزهار، آیه الله سید علی میلانی، ج 9، ص 211 .
حال شما بگویید؟
چه کسی وصی رسول است؟
چه کسی جانشین رسول است؟
منتظر جواب هستم